Coachen op wat je ziet; hoe benoem je wat je ziet gebeuren?

Steven is in coaching omdat hij te meegaand is. Zijn werkgever vindt dat hij daar wat aan moet doen. Tijdens de gesprekken merk ik dat hij alles wat we doen heel interessant en leerzaam vindt en dat is prettig voor mij. Maar ik zie ook dat hij weinig doet met het geleerde en op een charmante manier de bal steeds bij mij legt. Hij is zo gericht op mij dat hij zichzelf vergeet.

Het gedrag van Steven tijdens de coachsessies is duidelijk gelinkt aan zijn leerdoel: minder meegaand zijn. Dat is een goede reden om te benoemen wat je ziet gebeuren. 

Veel coaches luisteren vooral naar wat iemand zegt. Professioneel coachen gaat een stap verder: je coacht op wat je ziet, hoort en voelt in het hier-en-nu. Want juist dát gedrag is vaak een directe afspiegeling van het leerdoel.

Mini-actie: Vraag jezelf in het volgende gesprek af: “Wat gebeurt er nú tussen ons, dat gelinkt is aan zijn leerdoel?”

Wat is coachen op wat je ziet?

Coachen op wat je ziet betekent dat je het gedrag en de dynamiek die zich tijdens het gesprek voordoen, gebruikt als ingang voor verandering. Je benoemt wat je opvalt en koppelt dit aan het doel van je coachee. Dus niet praten over gedrag, maar werken met gedrag terwijl het gebeurt.

Waarom dit zo effectief is:

• Het laat patronen zien die coachees zelf niet doorhebben.
• Het brengt direct bewustzijn en vaak emotionele intelligentie op gang.
• Het voorkomt lange omwegen en analyse, en brengt real-time inzicht.

Mini-actie: Noteer tijdens een sessie niet alleen wat iemand zegt, maar ook wat hij doet.

Wanneer intervenieer je in het hier-en nu?

1. Gedrag dat gelinkt is aan het leerdoel
Voorbeeld: Steven wil minder meegaand zijn, maar tijdens de sessie zegt hij overal “ja” op en laat jou de richting bepalen. Dit is het moment om te benoemen: “Ik merk dat je heel erg met mij bezig bent. Zou het kunnen dat dit hetzelfde is wat je op werk doet?”

2. Verstoppen van gevoel
Coachees lachen, rationaliseren of praten om emoties te ontwijken. Benoem wat je ziet: “Je maakt er een grapje van, terwijl ik ook spanning zie. Wat gebeurt er?”

Hieronder zie je de meest voorkomende manieren waarop coachees hun gevoel verstoppen:
(kaartje verstoppen van gevoel)

3. Lastig gedrag los van het leerdoel
Je coachee komt steeds te laat, zegt afspraken af of reageert ongeïnteresseerd. Dat is óók coachmateriaal: “Ik merk dat jij weinig initiatief neemt. Hoe kijk jij hiernaar?”

4. Het proces loopt vast
Soms voel je dat coaching niet meer werkt of dat jullie om de hete brij heen draaien. Breng het op tafel: “Ik heb het idee dat we aan de oppervlakte blijven. Klopt dat voor jou?”

5. Het verhaal als patroon koppelen aan theorie
Als je een patroon herkent, kan een model helpen om inzicht te geven (bijv. Transactionele Analyse of drama-driehoek). “Wat jij beschrijft, lijkt op de rol van de Reddende Ouder. Zullen we onderzoeken wat jouw andere opties zijn?”

Mini-actie: Kies één van deze categorieën en let er komende week bewust op tijdens je gesprekken.

Scripts en voorbeeldzinnen

Gebruik deze zinnen om te interveniëren zonder oordeel en mét impact:

• “Mag ik je even onderbreken? Ik merk nu iets op wat belangrijk kan zijn voor jouw leerdoel.”
• “Terwijl je dit vertelt, zie ik je lachen. Wat gebeurt er vanbinnen?”
• “Ik merk dat ik de richting van dit gesprek overneem. Hoe herkenbaar is dat voor jou?”
• “Je praat heel snel en ik krijg het gevoel dat we ergens van weggaan. Zie jij dat ook?”
• “Wat gebeurt er tussen ons op dit moment?”
• “Als dit gedrag hier gebeurt, gebeurt het dan ook op je werk?”
• “Zullen we dit moment gebruiken als oefenmateriaal?”

Veelgemaakte valkuilen bij coachen op wat je ziet

Valkuil – Gevolg – Wat te doen
Te lang luisteren > Je mist het moment van impact: Durf eerder te onderbreken
Wachten op zekerheid > Je mist de energie van het hier-en-nu: Werk met hypothese-taal
Bang om te confronteren > Het gesprek blijft oppervlakkig: Koppel gedrag altijd aan leerdoel
Theorie uitleggen zonder link > Coachee haakt af: Maak het altijd persoonlijk en concreet

Wil jij leren coachen in het hier-en-nu?

In de Coach Expert van NONONS leer je precies dit: werken met wat er nú gebeurt tussen jou en je coachee.