Er bestaan best wat misverstanden over wat coachen is of wat coaches moeten kunnen. Veel mensen denken dat coachen betekent dat je andere mensen helpt, adviseert, opbeurt, oplapt, inspireert etc. Maar dat betekent het niet. Coaching betekent juist dat je de ander zelf stappen laat zetten. Dat je de ander verantwoordelijkheid geeft voor zijn eigen gevoel, probleem en de oplossingen. Maar het begint met empathie en inlevingsvermogen. In deze blog lees je alles over empathie en inlevingsvermogen en hoe je dit kan inzetten.
WAT IS EMPATHIE?
Empathie tonen is het vermogen om je in de gedachte- en belevingswereld van anderen te kunnen inleven. Empathie tonen is essentieel als je wilt coachen. De ander moet zich namelijk veilig bij je voelen en eerlijk tegen je kunnen zijn, daarvoor moet je je kunnen inleven. Alleen in een veilige setting zal hij je vertellen wat er speelt en dan pas kun je hem helpen bij het zoeken naar oorzaken en oplossingen voor zijn problemen.Echter, empathie vereist meer dan begrip; het vraagt ook acceptatie van gevoelens zoals boosheid, verdriet, of frustratie zonder deze te willen veranderen, een proces waarbij ‘het er mag zijn.’
Effectief coachen begint met empathie tonen
Veel beginnende coaches zijn in de veronderstelling dat coaching altijd empathie en een houding vereist zonder oordelen. Dit is ook niet zo gek, want natuurlijk moet je als coach inlevingsvermogen hebben je verplaatsen in je coachee. Je wil immers dat je coachee zich veilig voelt en de ruimte heeft om je alles te vertellen. Maar als coach ben je ook maar een mens met emoties.
Bijvoorbeeld, als een coachee op een manier reageert die schrik opwekt, kan dit bespreekbaar gemaakt worden, altijd met het leerdoel in gedachten. Zo kan een heftige reactie aanleiding geven tot een gesprek over effectieve samenwerking. Juist deze oordelen en meningen kunnen waardevol zijn, mits ze respectvol en gelijkwaardig worden ingezet tijdens de coaching.
Daarom is het belangrijk voor coaches om hun eigen oordeel bewust te blijven en continu nieuwsgierig te zijn naar de ervaringen en perspectieven van de coachee. Dit versterkt de veiligheid en openheid binnen de coachingsrelatie.
Valkuilen en grenzen bij het tonen van empathie
Het tonen van empathie is belangrijk in coaching, maar te veel inlevingsvermogen kan contraproductief zijn. Wanneer coaches zich te sterk inleven, kunnen zij verstrikt raken in de valkuil van het willen oplossen van ongemakkelijke gevoelens bij hun coachee. Dit kan leiden tot een ‘mama-rol’, waarin de coach de coachee gaat troosten of redden, of zelfs zo meegaat in het verhaal en de emoties dat het zicht op een objectieve benadering verloren gaat.
Stel dat een collega, Susan, je vertelt dat ze door stress slecht slaapt. Vaak reageren we instinctief met opmerkingen zoals ‘Je kunt beter ‘s avonds je mail niet meer checken’ of ‘Het is maar werk, maak je niet zo druk.’ Hoewel het goed bedoeld is, suggereren deze reacties dat Susan’s gevoelens niet gerechtvaardigd zijn, wat niet bevorderlijk is voor een empathische benadering.
Echte empathie in coaching betekent acceptatie van de gevoelens van de ander zonder ze te willen veranderen. Het gaat om het erkennen en ruimte geven aan deze gevoelens. Een effectievere manier om empathie te tonen zou zijn:
- ‘Dat klinkt echt vervelend, kun je daar meer over vertellen?’
- ‘Je slaapt slecht door de stress, dat moet zwaar voor je zijn. ‘Hoe lang speelt dit al?’
- ‘Wat goed dat je dit deelt; dat lijkt me erg moeilijk voor je.’
- Deze benadering biedt ondersteuning zonder de emoties van de coachee te bagatelliseren of op te lossen, en bevordert een veilige en open communicatie.
Empathie tonen is ook verantwoordelijkheid geven
Als je coacht, wil je dat de ander zich altijd begrepen en ondersteund voelt. Het onmiddellijk aanbieden van oplossingen kan het tegenovergestelde effect hebben. De ander kan het gevoel krijgen dat zijn emoties niet gepast zijn, of dat hij verplicht is jouw oplossingen te accepteren. Dit kan ertoe leiden dat hij minder geneigd is om open te zijn of zelf verantwoordelijkheid te nemen in het oplossen van zijn problemen.
Daarnaast kan het continu aandragen van oplossingen een afhankelijkheidsrelatie creëren, wat vermoeiend kan worden als deze persoon steeds met problemen naar jou komt. Nu is de vraag: wat kun je dan beter doen?
- Echt luisteren naar de ander, zonder oplossingen te verzinnen
- Begrip tonen voor wat hij voelt
- Gevoelens en behoeften raden als hij ze niet zelf opnoemt
- Dat wat hij vertelt samenvatten en dan met name het gevoel dat hij laat merken of noemt
- Aansluitend doorvragen
TIPS BIJ INLEVINGSVERMOGEN ONTWIKKELEN
Om je te helpen hoe je voortaan wat empathischer kunt reageren, hierbij een lijstje met dingen die je juist wel of niet moet doen:
- Vergelijken en opbieden: een verhaal vertellen dat nog erger is (‘Dat had ik ook, maar ik had een nog groter project’). Dit wordt ook weleens autobiografisch luisteren genoemd, dat je alles wat je hoort op jezelf betrekt.
- Opvoeden en adviseren: direct oplossingen aandragen voor je collega: ‘Weet je wat jij moet doen …?’ Empathie tonen doe je niet op deze manier.
- Probleem afzwakken: je probeert het minder erg te maken dan het is: ‘Ach joh, je hebt het nu moeilijk, maar daar leer je ook veel van.’ Of: ‘Zie het van de positieve kant, als je dit project aankan, kun je alles aan’.
- Ondervragen: als een detective vragen stellen die er niet echt toe doen en de ander wegleiden van zijn gevoel (‘Hoe ging dat dan precies, wanneer was het precies, heb je dat vastgelegd, hoe lang werk je daar al aan?’).
- Begrip vragen voor de andere kant: als je collega last van iemand heeft zeggen ‘Bekijk het ook eens van zijn kant’ of ‘Waarschijnlijk is hij heel druk en doet hij daarom zo bot.’
- Analyseren/psychologiseren: ‘Ja, ik denk dat het door je jeugd komt dat je zo onzeker bent.’
Je denkt nu je dit leest misschien: ja, dit soort dingen zeg ik regelmatig, maar dat bedoel ik juist heel goed; of: ja, maar het werkt wel om de ander op te beuren. Dat snap ik, want ik ben ook in al deze valkuilen weleens gestapt. Dat je het aardig bedoeld hebt, is natuurlijk waar. Maar dat betekent niet dat de ander zich hierdoor begrepen voelt. Je zult aan je empathie moeten gaan werken en je inlevingsvermogen ontwikkelen.
En als je het moeilijk vindt om de ander te begrijpen (je ligt bijvoorbeeld niet wakker van de stress) dan helpt het om te zoeken naar wat je herkent in jezelf. Zodat je ook begrip kunt tonen, als je het niet per se kent uit je eigen leven.
Empathisch leren coachen
Bij NONONS oefenen we tijdens onze geaccrediteerde coach opleidingen intensief met empathie. Aan het eind van onze opleiding Coach Intensive heb je genoeg handvatten en tools om zuiver en effectief te coachen. Voor meer informatie over onze opleidingen of om een van onze vrijblijvende informatieavonden bij te wonen, bezoek onze website.
